Connect with us

Polítika

Adezaun TL Bá ASEAN ho OMK Nu’udár Prioridade Nasionál

Published

on

Hatutan.com, (12 Jullu 2022), Díli- Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hateten, Timor Leste nia adezaun bá organizasaun rejionál Association  of Southeast Asian Nation (ASEAN) ho organizasaun mundiál komérsiu (OMK)  sai nu’udár prioridade nasionál atu bele dada  investór internasionál mai investe iha país ne’e.

Lee Mós :  Adezaun Bá OMK Fó Impaktu Pozitivu Bá Ekonomia TL

Reuniaun altu nivel kona-bá adezaun TL nian ba ASEAN ho OMK. Foto/Hatutan.com

José Ramos-Horta bá jornalista sira hafoin partisipa iha semináriu altu nivel adezaun Timor-Leste bá ASEAN no OMK iha salaun Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK), Díli, Tersa (12/07/2022), hateten iha instituisaun rua ne’ebé importante ida mak ASEAN no ida seluk mak OMK no Timor-Leste iha tinan lubuk ida nia laran halo esforsu hahú iha 2011 atu Timor-Leste bele tama iha ASEAN no OMK, ne’e hanesan prioridade nasionál ida.

Prosesu rua ne’e, tuir Xefe Estadu katak la’o daudaun no la’o di’ak, Timor Leste iha ekipa ida ne’ebé koordenadu husu MNEK bá iha ASEAN nian no bá adezaun Timor-Leste nian bá OMK koordena husi Ministru MCAE no ekipa rua ne’e ida-idak ho nia ekipa tékniku, maibé iha sinkronizasaun no dirije klaru husi Xefe Governu Taur Matan Ruak ho Ministériu sira seluk.

Advertisement

“Ha’u nia observasaun iha tinan hirak nia laran ne’e prosesu sira la’o di’ak no ekipa rua ne’e iha kompeténsia téknika no buat sira ne’ebé iha parte téknika no parte legal ita Timor-Leste kaer metin loos ne’e buat di’ak no observador sira husi ASEAN no OMK nian mai iha ne’e no sira kontente ho Timor-Leste nia preparasaun no prosesu ne’ebé halo,”  José Ramos-Horta hateten.

Iha mundu ne’e iha organizasaun multilaterál no internasionál iha nasoins unidas nia mahon iha instituisaun oin-oin, ida mak OMK ne’e rasik no organizasaun rejionál ida mak ASEAN.

Mundu funsiona tui regra, direitu internasionál no kria mekanizmu internasionál no rejionál oin-oin ne’ebé regula Estadu sira nia moris iha mundu no ida mak OMK ne’ebé kria regra para  komérsiu bele lao tuir regra ne’ebé iha.

“Vantajen bá Timor Leste mak ida ne’e, ho ASEAN ita tama ekonomia rejionál ida ho populasaun millaun 700, ho ekonomia rejionál ida ho produtu internu brutu konjuntu $4 trillium, signifika ho Timor-Leste nia adezaun bele fasilita liu atrasaun bá investidór lubuk ida iha mundu atu mai iha ne’e,” Ramos-Horta haktuir.

Ministru Koordenadór Asuntu Ekonómiku (MCAE), Joaquim Amaral hateten konferénsia altu nivel bá iha  adezaun Timor Leste áa ASEAN no OMK ne’ebé marka prezensa direita husi prezidente grupu traballu Timor-Leste nian ne’ebé mobiliza apoiu ho Estadu membru sira.

Advertisement

Iha konferénsia altu nivel ne’e Timor-Leste fó mós oportunidade bá ministru sira husi nasaun ASEAN nian hodi fahe mós esperiénsia kona-bá prosesu sai membru bá OMK no mós nivel rejionál ASEAN rasik.

“Ita hetan esperiénsia di’ak, hetan partilla esperiénsia husi Cambodia no ita hatene katak atualmente Cambodia mak prezide hela ASEAN no sira mós hanesan membru OMK entaun ho esperiénsia ne’ebé sira partilla tulun ita atu hatene dezafiu sira iha prosesu nune’e mós post adezaun ita nian bá iha organizasaun rua ne’e.” Joaquim Amaral hateten.

Pontu prinsipál ne’ebé hetan husi semináriu altu nivel ne’e mak rona oinsá Xefe Estadu Timor-Leste  nia apoiu 100% bá iha Timor-Leste nia adezaun bá OMK no mós ASEAN no ida seluk mak aprezentasaun husi grupu traballu Timor-Leste nian, embaixadór Rui Maceira no diretora divizaun adezaun bá OMK hodi atualiza prosesu adezaun Timor-Leste nian ne’ebé avansadu tebes no uainhira Timor Leste kumpre hotu posivel sei bele gradua iha 2023 hodi integra bá iha OMK no mós ASEAN.

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement
Continue Reading
Advertisement
Click to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

PN Hasai Ona Imunidade Deputadu Florentino Sinarai ho Antonino Bianco

Published

on

By

Hatutan.com, (03 Dezembru 2025), Díli– Parlamentu Nasionál  liuhosi plenária iha loron 02 fulan-Dezembru 2025, aprová ona pareser husi Komisaun A trata asuntu Konstitusionál ho Justisa kona-bá pedidu autorizasaun bá audisaun Deputadu  Bankada FRETILIN, Florentino Ximenes Sinarai no mós Deputadu Antonino Bianco hodi presta deklarasaun ho kuantidade hanesan suspeitu iha prosesu inkéritu NUC.0017/25.PGGC ne’ebé la’o iha Gabinete Sentrál Kombate Korrupsaun no Kriminalidade Organizadu, Ministériu Públiku ho votasaun A-favór 52, Abtensaun 2 kontra zero.

(more…)

Continue Reading

Polítika

Parlamentu Nasionál Sei Rona Entidade Hotu Molok Halo Revizaun Bá Konstituisaun RDTL

Published

on

By

Hatutan.com, (01 Dezembru 2025), Díli–  Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Maria Fernanda Lay, esklarese  objetivu husi Parlamentu Nasionál ne’ebé sei  realiza Semináriu Nasionál iha loron 03 fulan-Dezembru 2025 iha Salaun Ministériu Finansa  kona-bá atu halo revizaun bá Kontituisaun RDTL ne’e mak oportunidade bá PN atu halo diskusaun no rona ideia ka  feedback husi entidade hotu-hotu.

(more…)

Continue Reading

Polítika

Ramos-Horta Hateten Francisco Xavier ho Nicolau Lobato Maka Fundadór RDTL no Xanana Restauradór

Published

on

By

Hatutan.com, (26 Novembru 2025), Díli— Prezidente Repúblika, José Manuel Ramos-Horta fó sasin no afirma katak saudozu Francisco Xavier do Amarál ho saudozu Nicolau Lobato, maka fundadór Repúblika Demokrátika Timor-Leste no  Kay Rala Xanana Gusmão maka restaudadór bá Timor-Leste nia independénsia.

(more…)

Continue Reading

Trending